Berber Maste-Claassen maakte in 2021 de keuze om het onderwijs in te gaan als trainee en heeft afgelopen juni haar traineeship met vlag en wimpel afgerond. Ze is nu leraar biologie, Food & Lifestyle en NLT bij het Dr. Knippenberg College in Helmond. Twee zomers geleden stond ze nog aan het begin van haar docentencarrière. Waarom maakte Berber de keuze om over te stappen naar het onderwijs? En hoe was het eigenlijk om destijds de allereerste les te geven voor een groep van 30 leerlingen? In dit artikel neemt ze ons mee in haar reis naar het onderwijs.
Je hebt ruim twee jaar geleden de keuze gemaakt om het onderwijs in te gaan, kun je vertellen wat je daartoe geleid heeft?
‘Ik had al vroeg in mijn academische loopbaan interesse in het onderwijs. Zo heb ik tijdens mijn bachelor Biologie de educatieve minor gevolgd’, vertelt Berber. Tijdens deze minor liep ze vijf maanden stage op een middelbare school en volgde ze de lerarenopleiding. Hier had ze al snel het gevoel dat ze nog niet helemaal klaar was voor het onderwijs, en dat ze zich eerst nog wat meer in de wetenschap wilde onderdompelen. Er volgde een academische master Medische Biologie met een stage in een laboratorium en hier voegde ze ook nog een maatschappijgerichte specialisatie Science in Society aan toe.
Met veel enthousiasme ben ik het avontuur aangegaan!’
‘Destijds vond ik zowel het labwerk als de specialisatie Science in Society heel erg leuk, maar ik merkte dat ik toch niet het enthousiasme voelde dat ik verwacht had. De inhoud beviel me goed, maar in de praktijk gaf het me niet de energie terug waar ik op hoopte. Ik was wel heel enthousiast over het maatschappelijke deel van het werk.’, blikt Berber terug. Door het enthousiasme voor het maatschappelijke aspect ging er wel weer een lampje branden bij Berber over haar eerdere onderwijservaring. Rond diezelfde tijd vertelde iemand haar over Trainees in onderwijs. ‘Werkend leren klonk mij als muziek in de oren, en al helemaal met een verbredend programma erbij. Het was drie dagen voor de inschrijfdeadline, dus ik ben razendsnel een CV en motivatiebrief gaan schrijven. Een beetje halsoverkop maar met veel enthousiasme ben ik het avontuur aangegaan!’
Je geeft aan dat het verbredende programma je zo aantrok aan het traineeship, waarom was dit zo?
‘Door de educatieve minor had ik natuurlijk al een klein beetje ervaring met de lerarenopleiding, en ik merkte toen al dat ik naast de opleiding nog meer wilde leren. Dus een programma waarbij je op bezoek gaat bij scholen, extra modules hebt en ook met een afstandje naar het onderwijs kunt kijken vond ik heel interessant’, vertelt Berber enthousiast. ‘Die mix van in de praktijk bezig zijn met lesgeven en tegelijkertijd bezig zijn met onderzoeks- en beleidsmatig kijken naar het onderwijs, dat wilde ik echt gaan ervaren. En om niet te vergeten’, vervolgt Berber, ‘de traineegroep! Daar heb ik veel aan gehad’, zegt ze met een lach. Berber vertelt dat je op de vrijdag even helemaal uit het lesgeven kunt stappen om met de groep te delen over wat je die week allemaal hebt meegemaakt. ‘Ik merkte ook dat ik soms verbaasd was over iets wat tijdens een les gebeurde, en dat ik van mijn meer ervaren collega’s op school alleen maar de reactie kreeg: “Ah ja, dat doen leerlingen inderdaad”. Dan voel je je toch niet zo begrepen in je verbazing en onervarenheid. Dit had ik juist wel bij mijn medetrainees, die op hun beurt met eigen verhalen kwamen. Je samen verwonderen over nieuwe indrukken en er om lachen is voor mij een hele fijne ervaring geweest.’
Over nieuwe indrukken gesproken, hoe heb jij je eerste tijd voor de klas ervaren?
‘De eerste keer voor de klas staan vond ik echt doodeng! Op het Dr. Knippenbergcollege, waar ik werk, hanteren ze een 80 minuten rooster, in tegenstelling tot het meer reguliere 50 minuten rooster. Dit vergt dus ook meer voorbereiding’, aldus Berber. Ze vertelt verder dat ze gelukkig wel advies kon vragen aan haar collega’s en dat ze er toen achter kwam dat ook zij het spannend vonden om na de zomer weer te beginnen voor de klas. ‘Het was toch wel een opluchting te horen dat die spanning er een beetje bij hoort.’
Verder kreeg Berber de tip om te beginnen met een voorstelrondje, om het ijs te breken. Je leert je leerlingen zo een beetje kennen en de eerste helft van de les is snel gevuld. ‘En daarna ging ik maar gewoon doen wat ik dacht dat een leraar doet. Gelukkig gaat dat nu ook steeds beter naar mate ik langer lesgeef. Het blijft vallen en opstaan, je kijkt waar dingen goed of misgaan en verbetert waar nodig. Dat stopt nooit.’
In het onderwijs kun je natuurlijk een leven lang blijven leren. Heb je nog een mooi voorbeeld waar je van hebt geleerd?
Berber denkt een paar seconden diep na voor ze antwoordt: ‘Ik merk dat ik de afgelopen twee jaar vooral zelf heel erg gegroeid ben. Dat merk ik ook aan hoe ik nu reageer op situaties in mijn privéleven. Bijvoorbeeld, als iemand in een heftige situatie zit, dan weet ik ondertussen iets beter wat voor vragen ik kan stellen. Dit lukt mij beter, omdat ik dat geleerd heb bij leerlingen die in moeilijke situaties zitten of gewoon omdat ik soms voor een drukke groep sta. Daar leer je toch handige “trucjes” om met die dingen om te gaan.’
Fouten maken mag, mits je ervan leert.
Berber geeft ook aan dat ze zich er beter van bewust is dat ze fouten mag maken. Dat is iets wat ze voorheen niet zo ervaren heeft. Tijdens haar studie betekende fouten maken namelijk een tentamen niet halen of een week werk in het lab weg moeten gooien. Ze merkt dat je in het klaslokaal regelmatig fouten kunt maken, ‘mits je ervan leert natuurlijk!’ voegt Berber met een knipoog toe. ‘Je begint de volgende les namelijk weer met een schone lei. Daar leer je echt dat fouten maken niet zo erg is als het in eerste instantie lijkt. De eerste paar keer dat ik een fout maakte dacht ik daarna ook: was dat alles? Ik ben mezelf dus ook echt nog aan het vormen.’
Wat mooi! Innoveren en verbeteren zit natuurlijk ook verweven in het traineeship. Zo zet je in samenwerking met collega’s binnen en buiten de school een project op voor het onderwijs. Is dit iets waar je vooraf al een beetje mee bezig was?
‘Daar was ik nog niet echt mee bezig’, geeft Berber toe. Ze wist al wel goed van zichzelf dat ze het erg leuk vindt om nieuwe dingen te verzinnen en dat ze daar ook veel creativiteit in kwijt kan. ‘Ik had het gevoel dat ook goed toe te kunnen passen binnen het traineeship.’
Komt dat nu ook tot uiting in je project?
‘Ja, dat denk ik wel,’ zegt Berber knikkend. Ze steekt enthousiast van wal over het project waar ze de afgelopen jaren mee bezig was. De kern was het verbeteren van een redelijk nieuw vak bij haar op school, Mens & Natuur. Berber legt uit dat dit een combinatievak is van scheikunde, natuurkunde en biologie voor de onderbouw en dat de methode vijf jaar geleden was geschreven door docenten in de school. Nu ze overstapten naar een digitale leeromgeving was het een mooi moment om daar een flinke ontwikkelslag in te maken. Samen met collega’s ging ze aan de slag met de vragen: Hoe combineer je de lesstof van die verschillende vakken in 'echte-wereld'-contexten? Welke grotere opdrachten kunnen we hieraan koppelen? Hoe waarborg je de aansluiting naar de bovenbouw?
Ik vind het leuk onderwijs te ontwerpen samen met mijn collega's.
In haar eerste traineejaar gooiden ze alle hoofdstukken op één hoop en zijn ze weer vanaf een nulpunt begonnen met het maken van een nieuwe methode. Afgelopen jaar hebben ze daar voor het eerst les mee gegeven. ‘Vanuit hier proberen we de methode nog verder te verbeteren met de inzichten van de afgelopen vijf jaar in combinatie met de nieuwe feedback van de leerlingen nu.’
Berber vervolgt met sprankelende ogen ‘Ik vind het heel leuk om onderwijs te ontwerpen samen met mijn collega's en dat vorm te geven in het online platform waarin de leerlingen werken. Wel met de basis die er al was natuurlijk, maar daaruit bouwen we echt iets nieuws op. We verzinnen zelf opdrachten en zien meteen in de praktijk of het werkt.’
Wat zijn je plannen na het traineeship?
‘Echt van alles’, zegt ze enthousiast. ‘Ik wil sowieso verder met het verbeteren van de methode voor Mens & Natuur. Dat is natuurlijk nog niet klaar, want verbeteren kan eigenlijk altijd. Daarnaast wil ik me ook verder verdiepen in het begeleiden van leerlingen, het uitproberen van nieuwe manieren van lesgeven en in andere ontwikkelingen die in onderwijsland spelen. Kortom, ik ga zeker niet stilzitten na het traineeship.’
Wat is iets wat je zelf had willen weten voordat je aan het traineeship begon?
‘Ik heb tijdens mijn minor natuurlijk al wel wat gezien van een middelbare school, maar ik ben vooraf ook nog een paar keer langsgegaan op school. Je hebt natuurlijk je eigen herinneringen aan de middelbare school, maar dat perspectief is echt heel anders als je volwassen bent. Daarom is het echt verstandig om weer een keer een kijkje te nemen bij een middelbare school.’ Berber geeft ook nog aan dat het voor haar belangrijk was om zich bewust te zijn van de tijd en energie die ze in het traineeship ging steken. ‘Het is gewoon een pittig traject. Dat gezegd hebbende, verschilt het natuurlijk ook wel per persoon hoe je dit ervaart. Weet dat je, vooral in het eerste half jaar, al je tijd en energie in het traineeship gaat stoppen.’
Als allerlaatste vraag. Wat zou je willen meegeven aan mensen die het traineeship van Trainees in onderwijs overwegen?
‘Je krijgt er een heel netwerk bij als je start aan het traineeship!’, zegt Berber meteen enthousiast. ‘Van docenten door het hele land via je groep medetrainees, tot alle betrokkenen bij het traineeprogramma of zelfs bij het ministerie van OCW.’ Berber voegt hieraan toe dat de onderwijssector ontzettend groot is en dat deze natuurlijk veel verschillende facetten bevat. Maar dat het belangrijk is om te onthouden dat onderwijs in de kern overal hetzelfde is: de ontwikkeling van kinderen, met kennisoverdracht als speerpunt. ‘Je krijgt met het traineeship echt mee wat er allemaal speelt in onderwijsland en dat is een grote meerwaarde.’
Tot slot geeft Berber mee; ‘ga echt na waarom je twijfelt als je twijfelt. Is het omdat je bang bent voor iets nieuws? Ga dan gewoon de uitdaging aan! Het is spannend, maar je krijgt er zoveel voor terug en je wordt er een rijker mens van. Neem dat kijkje bij een school, en als je daar een goed gevoel van krijgt, doe het gewoon!’, sluit ze resoluut af.
